Trudno wyobrazić sobie restaurację, w której panuje zupełna cisza. Gwar rozmów towarzyszących jedzeniu to jedno. Drugim zaś jest dystrybuowanie utworów muzycznych w lokalu jako tło spożywania posiłków. Poza samą przyjemnością i wyzwaniami związanymi z doborem play listy, przed każdym restauratorem stoją rownież kwestie prawne związane z prawami autorskimi, opłatami i wykupienie licencji.
Jak więc prawidłowo zadbać o odtwarzanie muzyki – by nie tylko cieszyło gości, ale było prowadzone zgodnie z prawem? Podpowiadamy w dzisiejszym poście!
Publiczne odtwarzanie muzyki
Odtwarzanie utworów muzycznych w miejscach publicznych, w tym w restauracjach, podlega regulacjom prawno-autorskim, których celem jest ochrona praw twórców muzyki. W Polsce za zarządzanie prawami autorskimi w tym przypadku odpowiadają organizacje zbiorowego zarządzania, takie jak ZAiKS (Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych), STOART (Związek Artystów Wykonawców) czy ZPAV (Związek Producentów Audio Video) i SAWP (Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych). Są to podmioty działające w imieniu twórców na podstawie stawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
Każdy właściciel lokalu, który publicznie odtwarza muzykę, musi uzyskać odpowiednią licencję na korzystanie z utworów. Licencje te są zazwyczaj udzielane na podstawie umowy z powyższymi organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, które zbierają opłaty od użytkowników muzyki. Najczęściej takie opłaty uiszcza się do ZAIKS.
ZAIKS a restauracje – jak to działa?
W restauracjach, kawiarniach czy innych lokalach gastronomicznych, odtwarzanie muzyki – czy to na żywo, czy z nagrań – traktowane jest jako publiczne udostępnianie utworów. Aby uniknąć naruszenia prawa, właściciele restauracji muszą zatem uiścić opłatę licencyjną. Opłaty te różnią się w zależności od wielu czynników, takich jak: powierzchnia lokalu, liczba osób, które mogą jednocześnie przebywać w lokalu, liczba miejsc w knajpie czy rodzaj wykorzystywanej muzyki. Zasady ustalania wysokości opłat są ustalane przez organizacje zbiorowego zarządzania, które mają umowy z właścicielami praw autorskich.
Warto dodać, że opłata za korzystanie z muzyki w restauracjach może obejmować także różne formy jej odtwarzania, jak muzyka odtwarzana z płyt CD, radia, telewizji, internetu czy systemów muzycznych. Przestrzeganie tych przepisów jest szczególnie ważne, ponieważ naruszenie praw autorskich może skutkować wysokimi karami finansowymi. Właściciele lokali powinni również pamiętać, że odtwarzanie muzyki bez licencji może również zaszkodzić reputacji ich firmy.
W przypadku niektórych lokali, takich jak małe kawiarnie czy bary, może być możliwe uzyskanie specjalnych warunków licencyjnych, które uwzględniają specyficzny charakter działalności. Warto więc przed rozpoczęciem działalności lub w przypadku zmiany sposobu wykorzystywania muzyki skontaktować się z odpowiednimi organizacjami, aby uzyskać pełne informacje na temat obowiązków prawnych. Nie bez znaczenia jest również fakt, że licencja na odtwarzanie muzyki nie zwalnia z innych obowiązków, takich jak poszanowanie praw wizerunkowych artystów wykonujących utwory na żywo.
Koszty związane z prawami autorskimi utworów muzycznych
Wiedza związana z prawami autorskimi to jedno; uiszczanie stosownych opłat – drugie (i ważniejsze). To, ile jako właściciel restauracji będziesz musiał zapłacić na rzecz ZAIKS, zależy od kilku czynników. Wysokość kosztów związanych z odtwarzaniem muzyki w przedsiębiorstwie gastronomicznym uzależniona jest od:
- wielkości miejscowości, w której znajduje się lokal;
- rodzaju restauracji (pojedynczy lokal vs sieć);
- powierzchni lokalu – liczba miejsc zdecydowanie wpływa na koszty;
- rodzaju systemu odtwarzania – ZAIKS różnicuje opłaty w zależności od tego, czy muzyka jest odtwarzana na żywo, z nośników (np. CD, MP3) czy z radia/telewizji. Zwykle wyższe opłaty obowiązują w przypadku muzyki na żywo;
- rodzaj muzyki i repertuaru – jeżeli restauracja korzysta z muzyki chronionej przez ZAIKS, wysokość opłaty może zależeć od tego, czy utwory są komercyjnie popularne czy mniej znane, oraz czy obejmują szeroką gamę artystów i kompozytorów scenicznych;
- rodzaj i liczby odbiorników – ZAIKS może brać pod uwagę liczbę urządzeń, na których muzyka jest odtwarzana w restauracji (np. telewizory, radia, systemy audio), co może wpłynąć na wysokość opłaty.
Chociaż koszty nie są łatwe do wyliczenia, puszczanie muzyki w swojej restauracji nie jest jednak drogie. Co równie istotne, jak pokazują dane zebrane w kampanii Muzyka Napędza Biznes przeprowadzonej przez ZAIKS, puszczanie muzyki w restauracji z radio lub innego nośnika docelowo może prowadzić do wymiernych korzyści finansowych. Klienci bowiem chętniej i więcej zamawiają w przyjaznej atmosferze, wzbogaconej o dobrze dobrane muzyczne tło. I co ważne – nie warto na nim oszczędzać.
Igranie z ZAIKS i z prawami autorskimi – ochrona praw autorskich a konsekwencje jej nieprzestrzegania
Nieuiszczenie opłat za odtwarzanie muzyki w restauracji może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych. ZAIKS, jako organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, ma prawo dochodzić swoich roszczeń w sądzie. Przede wszystkim, restauracja może zostać obciążona karą umowną za niewywiązanie się z obowiązku uiszczania opłat licencyjnych. Wysokość tych kar może być znaczna, a w przypadku długotrwałego unikania opłat, kwoty mogą narastać.
Ponadto, ZAIKS może domagać się zapłaty za wszystkie zaległe opłaty z przeszłości wraz z odsetkami, co zwiększa obciążenie finansowe restauracji. W przypadku wykrycia nielegalnego odtwarzania muzyki, inspektorzy ZAIKS mogą przeprowadzić kontrolę w lokalu i nakładać sankcje. Niewywiązanie się z opłat może także skutkować utratą licencji na odtwarzanie muzyki, co wpłynie na atmosferę i ofertę muzyczną w restauracji.
Długotrwałe unikanie płacenia ZAIKS może również zaszkodzić reputacji lokalu, co wpłynie na jego postrzeganie przez klientów i partnerów biznesowych. W skrajnych przypadkach, takie działania mogą prowadzić do zamknięcia lokalu, jeśli w wyniku sądowego nakazu nie będzie w stanie pokryć zaległych opłat. Warto więc przestrzegać przepisów i regularnie uiszczać należne opłaty, aby uniknąć tych nieprzyjemnych konsekwencji.
Tip: jeśli jednak już zdarzyło Ci się dostać negatywną opinię o lokalu, nic straconego – sprawdź w naszym wpisie, jak radzić sobie w takich sytuacjach i skutecznie zadbać o marketing restauracji!
Zarządzanie prawami autorskimi a muzyka w lokalu – podsumowanie
Muzyka w restauracji pełni istotną rolę w tworzeniu odpowiedniej atmosfery i wpływa na doświadczenie gości. Dobrze dobrana oprawa muzyczna może poprawić komfort jedzenia i wpłynąć na tempo posiłków, co ma znaczenie zarówno dla klientów, jak i dla efektywności obsługi. Wybór rodzaju muzyki, jej głośność oraz częstotliwość odtwarzania powinny być dostosowane do charakteru lokalu oraz preferencji jego gości.
Coraz częściej restauratorzy korzystają z gotowych playlist lub usług streamingowych, które oferują dostęp do szerokiej gamy utworów. Ważne jest także, aby pamiętać o kwestiach prawnych, takich jak licencje na publiczne odtwarzanie muzyki oraz o rodzaju kosztów związanych z licencją. Warto jednak w nie zainwestować: odpowiednie zarządzanie muzyką w restauracji może nie tylko zwiększyć satysfakcję gości, ale także wyróżnić lokal na tle konkurencji.
